Herfstonderhoud: belangrijk voor een heldere vijver

Als de zomerperiode achter de rug is en de wintermaanden aanbreken, neemt de aandacht voor de vijver meestal snel af. De basis voor een mooie vijver in het volgend jaar leg je echter in de herfst ervoor al.

Waterlelies en de meeste moerasplanten sterven in de herfst volledig af. Alleen de wortels van deze waterplanten overleven de winter. Van veel zuurstofplanten kunnen de scheuten de winterperiode overleven. Het is echter belangrijk om deze planten toch terug te snoeien. Glanzend fonteinkruid is een zuurstofplant waarvan het blad wel volledig afsterft in de winter.

Waterhardheid van de vijver

In het winterhalfjaar valt er gemiddeld zo’n veertig tot vijftig centimeter regen in de vijver. Omdat regenwater erg zacht is (geen mineralen bevat) zal de hardheid van het vijverwater hierdoor sterk teruglopen. 

Voor de zuurstofplanten is zacht water funest: in het vroege voorjaar zullen ze niet goed uitlopen. Dit wordt meestal pas na een tijdje opgemerkt en dan is het eigenlijk al te laat om dit nog recht te zetten. Als de zuurstofplanten niet goed groeien, zal de vijver al snel troebel worden door zweefalg.

Het beste is om de vijver in het najaar een behandeling met Mineral Clay te geven. Hiermee blijft de waterhardheid in de herfst en winter op peil en kunnen zuurstofplanten in het voorjaar goed en krachtig uitlopen. 

Draadalgen bestrijden

De plantengroei in de vijver zal rond oktober tot stilstand komen. Draadalgen groeien echter altijd wat langer door dan de waterplanten en in het voorjaar hervatten ze hun groei ook weer eerder. Een vijver waaraan vanaf september niets is gedaan, kampt in het voorjaar daarom vaak met een draadalgenprobleem. 

De vijver in het najaar  én in het voorjaar behandelen met een antidraadalgmiddel, is de meest effectieve wijze van draadalgenbestrijding. Tijdens het hele groeiseizoen zullen er hierdoor veel minder draadalgen in de vijver groeien. 

Voor de behandeling van draadalgen kun je gebruik maken van het Draadalg-in-één-pakket. Dit pakket verbetert de waterhardheid, doodt aanwezige draadalgen en remt de groei van nieuwe algen.

Draadalgen groeien in het najaar langer door dan de waterplanten en hervatten hun groei in het voorjaar ook weer eerder. Dat is de reden dat veel vijvers in het voorjaar met een draadalgenplaag te maken hebben. Draadalgen groeien, in tegenstelling tot zuurstofplanten, goed in zacht water. Om draadalgen te bestrijden, is het daarom belangrijk niet alleen de aanwezige algen en algsporen te doden, maar ook de waterhardheid van de vijver te verhogen. Het Draadalg-in-één-pakket doodt de aanwezige algen en algsporen en verhoogt tegelijk de waterhardheid van de vijver.

Vallende bladeren uit de vijver houden

Invallende herfstbladeren zijn de oorzaak van veel vijverproblemen. De jaar na jaar ingewaaide bladeren vormen een dikke, voedselrijke laag op de bodem van de vijver en veroorzaken na verloop van tijd zweefalg en groen water. Het beste kun je in de herfst een fijnmazig net over de vijver spannen. Op deze manier houd je met minimale inspanning de vijver bladvrij. Verwijder bladeren die toch in de vijver terechtkomen af en toe net een schepnet. 

Met een vijvernet kunnen herfstbladeren eenvoudig uit de vijver gehouden worden. Bladeren die in de vijver waaien, vormen na verloop van tijd onderin de vijver een dikke sliblaag. Deze sliblaag maakt het vijverwater heel voedserijk, waardoor er zweefalg in de vijver zal ontstaan. Een vijver met zweefalgen is groen en troebel.

Afgestorven plantdelen uit de vijver verwijderen

Het blad van de meeste waterplanten sterft in het najaar af. Voor deze afgestorven delen geldt hetzelfde als voor inwaaiende bladeren: verwijder ze zoveel mogelijk uit de vijver. Denk hierbij ook aan de bladeren van waterlelies. Je kunt het grootste gedeelte van de dode plantdelen in de herfst al verwijderen, maar laat altijd wat achter als schuilplaats voor de vissen. Deze delen verwijder je pas in het voorjaar, als onderin de vijver de nieuwe scheuten verschijnen. 

Filter en vijverpomp uitschakelen

Een vijverfilter en -pomp zijn noodzakelijk tijdens het groeiseizoen, maar moeten in de winterperiode uitgeschakeld worden. Het filtervoorziet de vijver van CO2, maar in de winter wordt dit niet door de planten opgenomen. Het blijven toevoegen van CO2 aan het vijverwater kan leiden tot verzuring van de vijver. Daarnaast kan het filter in de winter stukvriezen.

Ook de vijverpomp en eventuele fonteintjes, beeklopen en dergelijke kunnen in de winter beter uitgeschakeld worden. Bij koud winterweer vormt zich onderin de vijver namelijk een waterlaag met een constante temperatuur van vier graden. Hierin kunnen vissen en amfibieën overleven. Als de pomp blijft draaien kan de vijver verder afkoelen, waardoor de dieren in de vijver kunnen sterven.
Eind oktober is een goed moment om filter en pomp uit te schakelen.

Vanaf oktober - november komt de vijver in rust. In de winterperiode kan de vijver het beste zoveel mogelijk met rust gelaten worden. Ook als de vijver bevroren is, kan het geen kwaad de ijslaag te laten zitten. Pas als de vijver langer dan een week dichtgevroren is, is het nodig een gat in het ijs te maken. Dit gaat makkelijk door een pan heet water op de ijslaag te zetten en er zo een gat in te smelten. Laat in de winter nooit de pomp draaien om de vijver ijsvrij te houden. Het water onderin de vijver kan hierdoor te ver afkoelen, waardoor de vissen sterven. Probeer een bevroren vijver met daarop een sneeuwlaag schoon te vegen, zodat er licht kan doordringen onder het ijs.

IJs op de vijver

Een bevroren vijver kun je het beste met rust laten. Luchtgaten voor de vissen zijn vrijwel nooit nodig. Alleen als de vijver langer dan een week dichtgevroren is, is het verstandig om een gat in het ijs te maken. Dit is niet om de vissen van lucht te voorzien, maar om de gasuitwisseling tussen vijverwater en atmosfeer mogelijk te maken. Omdat deze uitwisseling in de winter minimaal is, mag een vijver gerust een aantal dagen volkomen dichtgevroren zijn.

De eenvoudigste manier om een gat te maken is een pan met heet water op het ijs te zetten en zo een gat te smelten. Een gat in het ijs hakken is niet verstandig. Door de trillingen kan de vijverconstructie beschadigen (met name bij betonnen of gemetselde vijvers) en vissen kunnen beschadigingen aan hun zwemblaas oplopen.

Onderhoud aan de vijver in herfst en winter: verder lezen

In de onderhoudskalender op onze site vind je een gedetailleerde beschrijving van het onderhoud aan de vijver, dat je in de herfst en de winter kunt uitvoeren. Hierin staan per kalendermaand de benodigde onderhoudswerkzaamheden beschreven. Bekijk de onderhoudskalender voor de herfst (september, oktober, november) en voor de winter (december, januari en februari).